دانلود,پاورپوینت بررسی روابط خارجي ايران در دوره زنديه,pptx
 
بخشی از مطلب
 
روابط ايران و روسيه:
پس از آنكه در زمان نادرشاه افشار روسها مناطق مازندران و گيلان و ديگر نواحي شمالي ايران را تخليه كردند به علت آشفتگي اوضاع داخلي روسيه پس از مرگ پتر كبير تا روي كار آمدن كاترين دوم، برخورد نظامي‌شايان توجهي با ايران نداشتند و چيزي كه معلوم است اين است كه در زمان زنديه هم ايرانيان با قدرت در برابر تجاوزات مرزي روسها ايستادگي مي‌كردند.
در زمان كريم خان روابط ايران و روسيه بر اساس عهدنامة تجاري دوجانبه 1775 كه در زمان پتر كبير منعقد شده بود استوار بود، از اين زمان به بعد وقايع داخلي ايران موجب شد كه اين كشور از دنياي خارج مجزا و روابط آن با دولت باختري قطع گردد. ليكن دولت روسيه پيوسته با ايران روابط سياسي داشت و هر بار كه هرج و مرج و انقلابات داخلي به اين دولت فرصت مي‌داد بي درنگ مرزهاي شمالي ايران را مورد تحديد قرار مي‌داد و هر بار، قسمت كوچكي از خاك اين كشور را به بهانه اي مجزا كرد. از طرف ديگر درياي خزر زمينة مساعدي براي استقرار تجارت بين دو كشور فراهم كرده بود. بندر انزلي در ايران و هشتر خان در روسيه مهم ترين مراكز تجاري ايران و روسيه از راه درياي خزر بودند، اين بنادر كه در منتهي اليه راههاي كارواني ايران و هند قرار گرفته بودند و با وجود اغتشاش و هرج ومرج داخلي ايران مركز فعاليت شديدي گريد. جنگهاي داخلي ايران در حقيقت انعكاس بسيار خفيف و بي اهميتي در فعاليت تجاري اين بنادر داشت. 
در اين زمان همسايه شمالي ايران (روسيه)، بيشتر سرگرم رقابت با كشورهاي اروپايي و نبرد با عثماني بود. فرانسه كه با روسيه و اتريش درگير بود مي‌خواست ايران و عثماني را به هم نزديك و اين دو كشور مسلمان را عليه روسيه به جنگ وادار سازد، از همين رو پرسيمون، كشيش كه دررأس هيأت سياسي لوئي پانزدهم در سال 1751 به ايران و عثماني آمد تا اين هدف را تحقيق بخشد در آشوب قدرت نمائيها بين كريم خان دو مدعي ديگر او در آغاز كار آنها و با اينكه موفق به مذاكراتي هم با عليمردان خان، يكي از سه مدعي كه در اين زمان صدر اعظم ايران بود، شد ولي در نهايت نتيجه اي بدست نياورد و احتمال مي‌رود در آشوب هاي ايران به قتل رسيده باشد،‌اما از گزارشهاي باقيمانده از پرسيمون نشان مي‌دهد كه روسها پس از قتل نادرشاه از راه تجارت با قفقاز به تحكيم و توسعة نفوذ خود در ايالات اين منطقه پرداخته بودند و به تعبير پرسيمون با استفاده از جنگهاي داخلي ايران موفق شده بودند تجارت خارجي ايران را به خود اختصاص دهند. در نبردي كه بين عثماني و كريم خان بر سر مسأله بصره در گرفت روسها سفيري به دربار كريم خان فرستادند و پيشنهاد اتحاد عليه عثماني دادند. اين پيشنهاد در حالي بود كه روسها و عثمانيها نبردهاي شديدي را پشت سر گذاشته بودند و دولت عثماني هر بار امتيازات تازه اي به روسها داده بود. شبه جزيره كريمه را متصرف شده و حاكميت خوانين تا تار تحت الحماديه عثماني را پايان داده بود. كريم خان از اين پيشنهاد استقبال كرد، اما اجل مهلت نداد كه آن را عملي سازد. 
در سال 1197 / 1783 فرمانده روس و ينوويچ، پس از مدتي تفحص در سواحل درياي خزر در بندر انزلي و شهرهاي رشت، آمل، ساري و بار فروش با چند كشتي وارد سواحل ايران در نزديكي اشرف شد. سفر وينوويچ به بهانه تجارت صورت گرفت، اما كشتيهاي جهانباني كه به نيابت عمومي‌خود ايالت مازندران را اداره مي‌كرد، تقاضاي قطعه اي زمين جهت احداث ساختماني براي استحكامات نظامي‌نمود فعاليت هاي اين هيأت در سواحل مازندران بنا بر خواسته آغامحمد خان قاجار و فرمان فتح علي خان جهانباني و سرداري حاجي آقا عمرنلو خنثي گرديد. 
در سال 1199 ق پوت كمين ژنرال روسي در اصفهان به حضور علي مراد خان زند رسيد و تقاضاي دولت روسيه را مبني بر انحصار تجارت در گيلان و مازندران و اجازة احداث به يك باب ساختمان در شهر در بندرها به اطلاع خان زند رساند. علي مراد خان به علت جنگهاي داخلي و آشفتگي اوضاع با اين درخواست موافقت كرد در همين زمان دولت فرانسه نيز نماينده اي به نام فريردوسووبوف به منظور جلوگيري از گسترش تجارت روسها در ايران به دربار فرستاد و با علي مراد خان به مذاكره پرداخت. 
از روابط ايران و روسيه در زمان علي مراد خان اطلاع چنداني در دست نيست.
روابط ايران و هند
دولت كريم خان با هندوستان كه داراي موقعيت اقتصادي و بازرگاني خاصي در منطقه بود، روابط بسيار حسنه سياسي و تجاري داشت كه در تبادل سفرا و هيئتهاي بين دو كشور نمود پيدا مي‌كرد. در سال 1184 سفير رسمي‌حاكم دكن حيدر علي خان بهادر به شيراز آمد و به حضور كريم خان رسيد. او هدايايي نيز با خود آورده بود و مدت2 ماه   در دربار مسكن گرديد مولف لگش مراد در رابطه با ورود سفير پادشاه هندوستان به شيراز و هدايايي كه وي به نشانه روابط دوستانه كهن خود به همراه آورد چنين 
مي‌نوسيد: « در اواخر سال 1184، ايلچي عظيم الشأن كه صاحب دستگاه فراوان بود با نامة عنبرين مشامه و مكتوب دوستي ختامه و تنسوقات و هداياي لايقه از جمله دو زنجير فيل قوي پيكر منظر بعضي مرصع آلات قبل شمامه عنبرين و مميزه اشياء نفسيه و ...از جانب حيدر نايي پادشاه والاجاه ملك دكن در شيراز به درگاه داراي زمين و فرمانفرماي زمين آمد.  »
 كريم خان وقتي خبر ورود ايلچي را به دو فرسخي شيراز شنيد، دستور داد عده اي از بزرگان امراي دولت وي با دسته اي از مطربان و نغمه سرايان به استقبال او رفته و وي را با كمال احترام داخل شهر كنند وي را در ارگ به حضور پذيرفت و بر جميع امراي ايران در صدر مجلس خود جاي داد.
سفير هند نامه اي به كريم خان تقديم كرد و پس از دو ماه توقف در شيراز وكيل اذن مراجعت خواست اما هيچ گونه اشاره اي به محتواي نامه پادشاه نكرد و جواب نامه اي كه كريم خان به سفير ميرزا سليم خراساني فرزند مولانا علي اكبر ملاباشي زمان نادرشاه داد تا آن را به وي تسليم نمايد نمي كند، شش سال بعد پادشاه دكن در سال 1190 هنگاميكه كريم خان موفق به فتح بصره شده بود، نماينده اي به نام محب علي خان ايراني الاصل از اعاظم هندوستان كه ايلچي سابق سابقه و تشخص بيشتري داشت، با هداياي نظير قماشهاي نفيس... به شيراز فرستاد، كريم خان به سبك سابق دستور داد در دو فرسخي شهر از او استقبال شود و سپس او را به حضور پذيرفت محب علي خان نامه پادشاه هندوستان را به كريم خان تقديم كرد و پس از دو ماه توقف در شيراز با پاسخ نامه  وكيل به دكن بازگشت، كريم خان اين بار سفيري را به دكن فرستاد. 
متأسفانه منابع زنديه در مورد انگيزة اين دو سفارت هند سخني نگفته اند ولي بسيار بعيد است كه هدف از اين مأموريتها صرفاً تعارفات معمول سياسي و احترامات و تجديد عهد دوستي دو طرف باشد.محتمل ترين اقدام اين سفرا را بايد تلاش در راه پايان بخشيدن به جنگ ميان ايران و عمان به شمار آورد، ادامة اين جنگ از نظر روابط بازرگاني كه وي با هر دو طرف داشت به زيانش بود و بحران در اين لحظات با لشكر كشي امام مسقط براي درهم كشيدن محاصرة بصره به اوج خودش رسيده بود.
طبق گزارشهاي گروگانيهاي گمپاني هند شرقي به نامهاي بيومنت وگرين، كه در بندر ريگ اسيد و به شيراز منتقل شدند، حيدر علي خان به كريم خان پيشنهاد كمك درياي و برقراري پيوندها و ازدواج را نپذيرفت ولي قول داد كه در بندر عباس پايگاهي بازرگاني به آنان واگذار كند. 
سفير هند در سال 1188 به ايران آمد يعني درست زماني كه لشكر كشي زكي خان براي حمله به عمان صورت گرفت. اين عمليات نظامي‌ بدليل اسارت او در جزيرة هرمز به دست شيخ عبدالله بني معين ناكام ماند. سال بعد ناوگان دريايي امام مسقط براي نجات بصره از محاصره سپاه زند وارد جنگ شد، و اين مويد اين مطلب است كه اين سفرها كه در رابطه با جلوگيري از اقدامات كريم خان عليه عمان بود، بي نتيجه بوده  است، چون عمانيها پس از تحمل شكست و خسارتي سنگين بدون هيچ نتيجه اي  از برابر سپاه زند عقب نشستند.
در هر حال محتواي نامه هاي دو طرف هر چه باشد، تغييري در روابط دوستانه بين كريم خان و پادشاه دكن ايجاد نكرد. چون از دير باز هندوستان به عنوان ملجأ و پناهگاهي تبديل شده بود براي كساني كه نمي‌توانستند فشارهاي دورة نادري را تحمل كنند.
آرامش دورة كريم خان براي اين افراد كه از علماي ديني و سفرا و ادباي برجسته جامعه بودند، زمينة مناسبي فراهم كرد تا آنان را مجدداً به ايران بازگرداند.
كارستن نيبور مي‌نويسيد:« تجارت هندوستان با ايران از طريق بيست نفر هند كه در شيراز از سكونت داشتند، صورت مي‌گرفت، وي اضافه مي‌كند كريم خان دستور داد براي تشويق اين بازرگانان هندي و ترغيب آنان به اقامت در شيراز از كاروانسرايي ساخته شود و در اختيار آنان قرار گيرد. »
اين تجار پارچه هاي لطيف هندي و شكرلاهور و ادوية چيني و مخصوصاً ظروف چيني ساخت روسيه و پارچه هاي پنبه اي و .... را به ايران وارد و در مقابل شراب شيراز، مس، گوگرد و ساير موارد مصرفي را به هندوستان منتقل مي‌كردند